Music streaming με «απώλειες». Ηχητική απόλαυση ή γρατζούνισμα;

192kHz/24 bit. Quobuz για Android!

Εντρυφώντας στις διάφορες υπηρεσίες ροής μουσικής στα δωρεάν ή στα πακέτα επιπέδου Premium, μας έκανε εντύπωση η διαφορετική ηχητική απόδοση των διαφορετικών υπηρεσιών, αλλά και η διαφορετική απόδοση ανάμεσα σε τραγούδια της ίδιας υπηρεσίας. Περίεργο; Σίγουρα, μιας και οι περισσότερες υπηρεσίες αναφέρουν σαν βασική κωδικοποίηση τα (απωλεστικά) 320 kbps (ή 256 kbps). 320 kbps είναι 320 kbps. Σωστά; …ε, όχι, στην πράξη. Κάπου σε αυτό το σημείο όποιος ασχολείται με την λεπτομέρεια θα αναρωτηθεί: γιατί τέτοιες διαφορές;
Παύση. Αν δεν ακούτε διαφορές ανάμεσα στις διαφορετικές υπηρεσίες ροής μουσικής, θεωρείστε ότι το συγκεκριμένο πόνημα δεν σας αφορά. Δεν υπάρχει κάποιο θέμα ή πρόβλημα. Συνεχίστε να απολαμβάνετε την μουσική σας όπως μέχρι σήμερα. Αν όμως διαθέτετε εξασκημένο αυτί, ακούτε μέσω ποιοτικού εξοπλισμού και αναζητάτε απαντήσεις τότε ανήκετε στην κατηγορία των τυχερών-άτυχων. Βέβαια, γενικά σαν πελάτες δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για να αλλάξουμε την προσφερόμενη ποιότητα των διαφόρων υπηρεσιών ροής εκτός ίσως από το να γκρινιάζουμε συνέχεια μήπως γίνει κάτι καλύτερο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να αναζητήσουμε τους λόγους για αυτήν την κατάσταση. Το ερώτημα καταλήγει στο ποια είναι τελικά η εν δυνάμει ποιότητα που προσφέρει η κωδικοποίηση .mp3 (ή AAC) στα 320 kbps. Είναι αυτή που προσφέρει το Deezer και γιατί οι «άλλοι», ανά περίπτωση, φαίνονται να υπολείπονται;

Γυρίσαμε στα βασικά. Ξεχωρίσαμε διάφορα «εύκολα» αλλά και «δύσκολα» τραγούδια από την μουσική μας συλλογή (σε .flac που προέρχονταν από CD). Τα τραγούδια ήταν επίτηδες διαφοροποιημένα: τα εύκολα κομμάτια δεν αναμενόταν ότι θα είχαν κάποιο θέμα αποκάλυψης διαφορών και προβλημάτων του κωδικοποιητή .mp3. Από την άλλη, τα δύσκολα τραγούδια διέθεταν περιεχόμενο που γνωρίζαμε εκ των προτέρων ότι, σύμφωνα με την θεωρία, θα αποκάλυπταν τις αδυναμίες, ok, θα δοκίμαζαν τα όρια του μηχανισμού κωδικοποίησης .mp3. Ο κωδικοποιητής των αποτελεσμάτων ήταν ο LAME μιας και ο αρχικός του Fraunhofer κατέληγε συστηματικά σε κατώτερη απόδοση. Έτσι ίσως εξηγείται εύκολα και το ηχητικό αποτέλεσμα του Google Play Music που φαίνεται ότι χρησιμοποιεί τον κωδικοποιητή mp3 του Fraunhofer. Όμως και τον αλγόριθμο κωδικοποίησης .mp3 LAME δεν τον αφήσαμε έτσι. Υπήρξε σημαντική παρέμβαση στις ρυθμίσεις έτσι ώστε να προσφέρει την μέγιστη δυνατή ηχητική ποιότητα. Με όπλο αυτές τις ειδικές ρυθμίσεις είχαμε και τα καλύτερα αποτελέσματα. Αρχίζοντας από τα εύκολα τραγούδια, οι διαφορές μεταξύ .flac (μη απωλεστική συμπίεση), .mp3 320 kbps (σταθερή απωλεστική συμπίεση) και .mp3 V0 (μεταβλητή απωλεστική συμπίεση) ήταν ελάχιστες, δυσδιάκριτες έως αμελητέες. Αυτό λέει πολλά για την επιτυχημένη δημιουργία του LAME για την κωδικοποίηση αρχείων .mp3. Στα δύσκολα τραγούδια οι διαφορές μεταξύ των διαφορετικών κωδικοποιήσεων άρχισαν να γίνονται πιο ακουστές (αλλά και ορατές στα διαγράμματα). Η ιεράρχηση ήταν πρώτο το .flac, δεύτερο το .mp3 320 kbps και τρίτο το .mp3 V0. Μάλιστα το .mp3 320 kbps ήταν πιο κοντά στην απόδοση του .flac παρά σε αυτήν του .mp3 V0(!).

Μία μικρή αναδρομή στην θεωρία κωδικοποίησης του φορμά .mp3 αποκαλύπτει τους λόγους: η κωδικοποίηση κατά .mp3 320 kbps διαθέτει σαν αρχική ρύθμιση (λόγω προδιαγραφής) ενεργοποιημένη την επιλογή –Υ και επίσης εφαρμόζει φίλτρο υψηλών συχνοτήτων ενώ η κωδικοποίηση .mp3 V0 όχι. Η επιλογή –Υ υποδεικνύει στον κωδικοποιητή να μην κωδικοποιήσει τις υψηλές συχνότητες με ακρίβεια αν αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την δυσανάλογη αύξηση του ρυθμού κωδικοποίησης. Σκεφτείτε το περίπου σαν το ότι χάνεται η ευκρίνεια στις συχνότητες πάνω από 16 kHz για να «βελτιωθεί» η ευκρίνεια στις υπόλοιπες. Όσον αφορά τα φίλτρα η κωδικοποίηση .mp3 320 kbps εφαρμόζει βαθυπερατό φίλτρο που ξεκινάει στα 20.094 Hz και «μηδενίζει» τις συχνότητες πάνω τα 20.627 Hz. Η κωδικοποίηση .mp3 V0 δεν εφαρμόζει κανένα φίλτρο στις υψηλές συχνότητες. Μπορούν να προστεθούν οι προαναφερόμενες ρυθμίσεις στην κωδικοποίηση .mp3 V0; Ναι, αλλά δεν περιέχονται στις αρχικές ρυθμίσεις και δεν τις χρησιμοποιεί κανείς. Ένας τρίτος παράγοντας που μπορεί να έχει αρνητικό αποτέλεσμα στην ηχητική ποιότητα της κωδικοποίησης .mp3 V0 έχει να κάνει με το μεταβλητό του ρυθμού κωδικοποίησης. Είναι πιθανό να «μπερδευτεί» ο κωδικοποιητής και να μην δώσει τον απαιτούμενο ρυθμό κωδικοποίησης σε ένα συγκεκριμένο σύνθετο περιεχόμενο οπότε να καταλήξει σε σημαντική απώλεια ευκρίνειας.

Συμπερασματικά θα αναφέρουμε ότι όσον αφορά την κωδικοποίηση .mp3 320 kbps, είναι ικανή να προσφέρει ικανοποιητικότατα αποτελέσματα και όπου απαιτείται αναπαραγωγή .mp3 για εξοικονόμηση χώρου η κωδικοποίηση .mp3 320 kbps μπορεί να προσφέρει πραγματική μουσική απόλαυση. Αν δε συνάμα το σύστημα αναπαραγωγής δεν είναι και της καλύτερης δυνατής ποιότητας (βλέπε προσιτά φορητά μέσα) ο συμβιβασμός σε σχέση με τα .flac είναι σχεδόν ανύπαρκτος. Μακάρι όλες οι υπηρεσίες ροής μουσικής να προσέφεραν την καλύτερη δυνατή εκδοχή των .mp3 320 kbps που είναι δυνατόν να επιτευχθεί. Όμως για τους δικούς τους λόγους δεν την προσφέρουν σήμερα. Από την άλλη, αν οι ακροάσεις δεν περιορίζονται στο τραίνο και το περιεχόμενο και το σύστημα αναπαραγωγής είναι υψηλών απαιτήσεων, τότε οι διαφορές είναι ακουστές (και ορατές στις μετρήσεις) οπότε η ενδεδειγμένη λύση είναι τα τραγούδια κωδικοποιημένα με μη απωλεστική συμπίεση σε αρχεία .flac. Στην πράξη το καλύτερο ηχητικό αποτέλεσμα από τις υπηρεσίες ροής στα 320 kbps (αυτές που αναφέρουν Premium) το προσφέρει το Deezer. Εικάζουμε ότι επειδή το Deezer διαθέτει το μεγαλύτερο μέρος της δισκοθήκης του σε φορμά .flac, έχει μετατρέψει το ίδιο τα τραγούδια του σε φορμά .mp3 με κωδικοποιητή LAME και ρυθμίσεις μέγιστης ποιότητας. Όλοι οι άλλοι φαίνεται ότι αγοράζουν «έτοιμα» τα τραγούδια τους σε φορμά .mp3 από τις δισκογραφικές. Έπεται πολύ κοντά το Tidal με μεταβλητά αποτελέσματα στην ποιότητα ήχου, και μετά τo Apple Music. Ακολουθεί με διαφορά το Google Play Music και τo Spotify έρχεται τελευταίο και καταϊδρωμένο με τάσεις βελτίωσης.

AAC
Εξετάσαμε επισταμένα και αναφερθήκαμε στην κωδικοποίηση .mp3 αλλά δεν συγκρίναμε τα αποτελέσματα με την κωδικοποίηση AAC στα 256 kbps του Apple Music (και του YouTube Music ή ακόμα-ακόμα στα 320 kbps του Tidal). Η ηχητική ποιότητα εδώ είναι γνωστή χρόνια, είναι αυτή του iTunes. Την αποδέχεστε ή την απορρίπτετε. Σε προσωπικό επίπεδο θα αναφέρουμε ότι το «τσιριχτό» της κωδικοποίησης AAC δεν είναι του γούστου μας. Οι κριτικές ακροάσεις που έχουν δημοσιευτεί αναφέρουν ότι η ηχητική απόδοση του AAC στα 256 kbps είναι ανάλογη με αυτήν του .mp3 στα 320 kbps. Εμείς θα προσθέσουμε εδώ «του κωδικοποιητή κατά Fraunhofer». Ο κωδικοποιητής .mp3 κατά LAME (ειδικά αν βελτιστοποιήσετε τις ρυθμίσεις) καταλήγει σε σημαντικά καλύτερη ποιότητα σε σχέση με τον .mp3 κατά Fraunhofer και θεωρείται ανάλογος του AAC στον ίδιο ρυθμό κωδικοποίησης. Μην περιμένετε λοιπόν να σας πούμε για τις διαφορές AAC και .mp3. Δεν υπάρχει θέμα επιλογής μεταξύ AAC και mp3 όταν αναφερόμαστε στην μέγιστη δυνατή ποιότητα που μπορούν να προσφέρουν.

Spotify, Apple Music, Tidal, Deezer, Google Play Music. Streaming και ενημέρωση.

Οι υπηρεσίες ροής μουσικής, αυτό που ελληνικά ονομάζουμε streaming services, είναι αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα για οποιονδήποτε λάτρη της μουσικής. Μάλιστα δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί μιας και αποτελεί το μεγαλύτερο ποσοστό κατανάλωσης-ακρόασης μουσικής. Προτού όμως επισημάνετε ότι «υποκύψαμε» και εμείς στην ενοικίαση μουσικής και όχι στην αγορά και συλλογή της, θα παραδεχτούμε ότι έχουμε βάλει τις διάφορες υπηρεσίες ροής μουσικής στο μικροσκόπιο εδώ και σχεδόν ένα χρόνο. Όχι φυσικά για συλλογή αλλά για έναν εξίσου σημαντικό λόγο: την ενημέρωση. Παλαιότερα η ενημέρωση για τα μουσικά τεκταινόμενα γινόταν κυρίως μέσω του ραδιοφώνου και των club, σήμερα οι λίστες αναπαραγωγής και τα προτεινόμενα από τα Spotify, Apple Music, Deezer και τα συν αυτώ έχουν προστεθεί επάξια στην εξίσωση. Ποια όμως υπηρεσία είναι η ενδεδειγμένη και τι ποιότητα ήχου προσφέρει η νέα μας πραγματικότητα στο streaming; Θα υποστηρίξουμε ότι αρχικά για τον λόγο της ενημέρωσης και μόνο δεν υπάρχει λόγος απόκτησης των πακέτων ποιότητας CD ή Hi-Res AUDIO μιας και αυτές οι συνδρομές είναι, ακόμα, σημαντικά πιο ακριβές από τα βασικά πακέτα «Premium» των .mp3 και των AAC. Ναι, παραδεχόμαστε ότι απολαμβάνουμε μουσική σε Hi-Res AUDIO από το Tidal HiFi (λόγω προσφοράς), αλλά στο μέλλον δεν είναι απίθανο να καταλήξουμε σε μία απλή συνδρομή των Premium ή, γιατί όχι, ακόμα και σε ένα δωρεάν πακέτο (με ακόμα πιο χαμηλή ποιότητα ήχου) για τον σκοπό της ενημέρωσης και μόνο. Πως έχουμε ζυγίσει τις υπηρεσίες με τις οποίες έχουμε εντρυφήσει μέχρι τώρα;

Spotify
Το βαρύ πυροβολικό ακούει στο όνομα Spotify. Αν τα νούμερα είναι σωστά, το Spotify κατέχει την πρώτη θέση στην προτίμηση των συνδρομητών υπηρεσιών ροής μιας και διαθέτει αρκετά εκατομμύρια ακροατών-πελατών που πληρώνουν για την ακρόαση της μουσικής τους. Γιατί αυτό; Γιατί η λειτουργικότητα του είναι περισσή και οι λίστες αναπαραγωγής, που δημιουργούνται κυρίως από έξυπνους αλγόριθμους, είναι ένα επίπεδο πάνω από τον ανταγωνισμό. Η ηχητική του ποιότητα είναι μέτρια. Αναφέρει κωδικοποίηση ισοδύναμη του .ogg στα 320 kbps, «τσιμπάει» με εφέ τον ήχο και οι κριτικές ακροάσεις από τα λεγόμενα «χρυσά αυτιά» το τοποθετούν πλησιέστερα στο mp3 των 160 kbps. Ευτυχώς όμως βελτιώνεται. Είναι ανεκτό; Ναι είναι, αν διαθέτετε συσκευή αναπαραγωγής με καλά φίλτρα και άλλα «διορθωτικά». Η εφαρμογή του διατίθεται και με ελληνικό περιβάλλον, ενώ υπάρχει και επιλογή ακρόασης δωρεάν χωρίς συνδρομή. Η δωρεάν ακρόαση έχει χαμηλότερη ποιότητα ήχου και περιορισμούς που το κατατάσσουν στην κατηγορία του ιντερνετικού ραδιοφώνου.

Apple Music
Το Apple Music είναι ανερχόμενος αστήρ όσον αφορά τον αριθμό συνδρομητών και αναμένεται ότι θα αποτελέσει το αντίπαλο δέος του Spotify. Προσφέρει σχεδόν το ίδιο βάθος προτάσεων όπως το Spotify αλλά εδώ οι προτάσεις και οι λίστες αναπαραγωγής δημιουργούνται από ανθρώπους και όχι από αλγόριθμους όπως στο Spotify. Το γεγονός όμως αυτό καταντάει να είναι σχεδόν φιλοσοφικής φύσης μιας και οι αλγόριθμοι του Spotify είναι εξαιρετικοί. Η ηχητική του ποιότητα είναι η γνωστή του iTunes, πρόγραμμα το οποίο χρησιμοποιεί για τους υπολογιστές: Κωδικοποίηση AAC στα 256 kbps με την έκδοση AAC της Apple να θεωρείται η πιο καλή ηχητικά. Επίσης επιτρέπει το «ανέβασμα» της μουσικής σας συλλογής, μέχρι 100.000 τραγούδια, και την ακρόαση τους σε οποιαδήποτε συσκευή υποστηρίζει αναπαραγωγή με το Apple Music. Τέλος διαθέτει στη δισκοθήκη του πολλά αποκλειστικά κομμάτια ή κομμάτια που οι κυκλοφορίες τους προηγούνται χρονικά σε σχέση με το Spotify. Η λογική του Apple Music είναι καθαρά λογική Apple. Θεωρεί ότι πρέπει να παίρνει αποφάσεις για εσάς και αυτό είναι κάτι που μπορεί να σας αρέσει είτε όχι. Εμείς ποτέ δεν μπορέσαμε να συμβιβαστούμε με την λογική αυτή αλλά τα εκατομμύρια των πελατών λένε ότι πολλοί την ασπάζονται.

Tidal
Το Tidal είναι μία πολύ ειδική περίπτωση που απευθύνεται κυρίως σε οπαδούς της ηχητικής ποιότητας. Το σημείο αιχμής δεν είναι το πακέτο συνδρομής Premium με κωδικοποίηση AAC στα 320 kbps αλλά το πακέτο HiFi που προσφέρει ποιότητα CD και ένα κερασάκι: ποιότητα Hi-Res AUDIO (σε ένα υποσύνολο της δισκοθήκης του) μέσω κωδικοποίησης MQA. Η κωδικοποίηση MQA επιτρέπει την ροή μουσικής ποιότητας Hi-Res AUDIO με σημαντικά χαμηλότερη ανάγκη ιντερνετικής ταχύτητας σε σχέση με το «απλό» Hi-Res AUDIO κατά .flac. Βέβαια οι τεχνολογικές εξελίξεις με την διαρκή αύξηση των ταχυτήτων του Internet μάλλον θα προλάβουν το MQA. Το επιχείρημα αναφέρει ότι «εδώ στέλνουμε βίντεο 4K μέσω Internet (20+ Mbps), το Hi-Res AUDIO (5+ Mbps) θα μας πειράξει;». Το μειονέκτημα του Tidal γενικά είναι ότι κάνει «μασάζ» σε ένα μέρος της δισκοθήκης του: πρόσθετη ισοστάθμιση τύπου «τσίτα τα γκάζια» για να ακούγονται τα τραγούδια εντυπωσιακότερα και δυνατότερα, άσχετο αν καταστρέφονται ηχητικά. Απομεινάρι των «loudness wars» παλιότερων εποχών. Επίσης θα σημειώσουμε ότι οι μουσικές επιλογές του συνάδουν περισσότερο με τις μουσικές καταβολές των μετόχων του και όχι με τα Ευρωπαϊκά γούστα.

Deezer
Το Deezer προσφέρει και αυτό πακέτο συνδρομής Premium με κωδικοποίηση .mp3 στα 320 kbps αλλά και πακέτο συνδρομής HiFi με ποιότητα CD σε υπολογιστές μόνο. Μάλιστα έχει ανακοινώσει ότι θα προσφέρει ποιότητα Hi-Res AUDIO μέσω κωδικοποίησης MQA, αλλά ακόμα αναμονή… Το Deezer στο πακέτο Premium αναφέρει mp3 στα 320 kbps προσφέροντας το καλύτερο ηχητικό αποτέλεσμα από όλες τις υπηρεσίες τύπου Premium. Σημείο αιχμής οι στίχοι σε πραγματικό χρόνο σε ένα μεγάλο μέρος της δισκοθήκης του. Διαθέτει και αυτό πακέτο δωρεάν με περιορισμούς που το κάνουν ραδιοφωνικό και φυσικά χαμηλότερη ποιότητα ήχου (.mp3 στα 128 kbps).

Google Play Music
Σε ότι αφορά το Google Play Music θα κρατήσουμε μία στάση αναμονής. Το μέλλον του ακούει στο όνομα YouTube Music αλλά δεν είναι ακόμα επίσημα διαθέσιμο στην Ελλάδα. Τα αρχικά πλάνα λένε ότι μέσα στο 2019 το YouTube Music θα αντικαταστήσει το Google Play Music με ακόμα περισσότερα προσφερόμενα χαρακτηριστικά. Αναμένουμε τις εξελίξεις μιας και η ποικιλία τραγουδιών στο κλασικό YouTube είναι απίστευτη. Για την ώρα όμως οι δισκοθήκες του Google Play Music και του YouTube Music είναι διαφορετικές. Υπάρχουν δύο πακέτα, ένα δωρεάν και ένα με συνδρομή. Σήμερα, ως έχει, προσφέρει ένα εξαιρετικό χαρακτηριστικό: ακόμα και η δωρεάν έκδοση του επιτρέπει το «ανέβασμα» της μουσικής σας συλλογής, μέχρι 100.000 τραγούδια, και την ακρόαση σε οποιαδήποτε συσκευή υποστηρίζει αναπαραγωγή με το Google Play Music.

Σημειώνουμε όμως ότι η δωρεάν υπηρεσία δεν προσφέρει τίποτα στον τομέα της ενημέρωσης. Το Google Play Music αναφέρει mp3 320kbps (στα ανεβασμένα) αλλά στην πράξη χάνει σε καθαρότητα. Το YouTube Music αναφέρει AAC στα 256 kbps για το πακέτο με συνδρομή και AAC στα 128 kbps για το δωρεάν.
Τέλος, άξια λόγου, αλλά εκτός ακροάσεων, αναφέρουμε τα Qobuz και Amazon Music.

Το Qobuz δυστυχώς δεν είναι ακόμα επίσημα διαθέσιμο στην Ελλάδα. Λέμε δυστυχώς διότι διαθέτει την μεγαλύτερη δισκοθήκη κομματιών ποιότητας Hi-Res AUDIO σε κωδικοποίηση .flac, τα οποία είναι μάλιστα διαθέσιμα και για αγορά. Ενημέρωση και επιλογή αγοράς για την προσωπική συλλογή, δύο σε ένα. Η υποστήριξη του δε από μηχανήματα και λογισμικό υπερυψηλής ποιότητας (και κόστους) είναι σχεδόν ανάλογη του Tidal. Φυσικά, η πρόσφατη «κυκλοφορία» του στην Αμερική δεν μας άφησε αδιάφορους. Με την τεχνική του VPN πήραμε μία πρώτη γεύση και τα αποτελέσματα ήταν ανάμεικτα: Γοητευτήκαμε από την ηχητική ποιότητα των τραγουδιών σε Hi-Res AUDIO. Τα περισσότερα ήταν σε ποιότητα 96 kHz και 44 kHz στα 24 bit και λιγότερα στα 192, 88,2 και 48 kHz. Το τρικ που χρησιμοποιεί το QoBuz για να μην υπάρχουν προβλήματα στην ροή μουσικής είναι σχετικά απλό. Όταν αρχίζει η αναπαραγωγή ενός κομματιού, αυτό κατεβαίνει στην συσκευή αναπαραγωγής με την πλήρη ταχύτητα της σύνδεσης Internet και ουσιαστικά αναπαράγεται από το τοπικό μέσο αποθήκευσης. Από την άλλη μεριά, απογοητευτήκαμε με την ποικιλία της δισκοθήκης του και των λιστών αναπαραγωγής σε αυτό το αρχικό στάδιο στις ΗΠΑ. Αν επιλέξετε την λύση VPN θα σας προτείναμε να επιλέξετε το Ηνωμένο Βασίλειο και όχι τις ΗΠΑ για να γραφτείτε.

Για το Amazon Music θα κρατήσουμε επίσης στάση αναμονής γιατί έχουν δει το φως της ημέρας δημοσιεύματα που αναφέρουν ότι ακόμα και μέσα στο 2019 θα αποκτήσει δυνατότητα Hi-Res AUDIO streaming σε κόστος που θα είναι άκρως ανταγωνιστικό. Γενικά οι δισκογραφικές εταιρείες κάνουν remastering των καταλόγων τους σε Hi-Res AUDIO με ρυθμό περίπου 1.000 κυκλοφοριών ανά μήνα οπότε θεωρείται ζήτημα χρόνου η ευρεία προσφορά ροής μουσικής υψηλότερης ποιότητας από ότι το CD.
Κοιτάζοντας την κρυστάλλινη μας σφαίρα, το απώτερο μέλλον για το Spotify δεν είναι μάλλον και τόσο ρόδινο. Μπορεί να διαθέτει σήμερα τους πιο προχωρημένους αλγόριθμους αλλά η τεχνητή νοημοσύνη της Google δεν αστειεύεται. Μπορεί να έχει μεγάλους παίκτες ανάμεσα στους επενδυτές του αλλά η Apple διαθέτει απίστευτα βαθιές τσέπες. Μπορεί να αναφέρει ότι διαθέτει 100 εκατομμύρια συνδρομητές επί πληρωμή και άλλα 100 εκατομμύρια στο δωρεάν πακέτο, αλλά συνέχεια χάνει χρήματα και το Amazon Music θα προσφέρει καλύτερη ποιότητα σε μικρότερο κόστος. Μας θυμίζει την ιστορία της Netscape που από 90% της αγοράς κατέληξε να πουληθεί. Οι Google, Apple και Amazon διαθέτουν ροή μουσικής σαν ένα μόνο μέρος των προϊόντων και των υπηρεσιών τους. Πως θα συναγωνιστεί το Spotify τα ιερά τέρατα; Αν δεν σκεφτεί κάτι συμπληρωματικό (τα podcast δεν αρκούν) βλέπουμε να ακολουθεί τον δρόμο της συρρίκνωσης και της εξαγοράς. Θα χαρούμε όμως να διαψευστούμε.